“ในฐานะผู้นำชุมชนที่ใกล้ชิดประชาชน กำนันและผู้ใหญ่บ้านมีบทบาทสำคัญในการขับเคลื่อนกิจกรรมต่างๆ ในท้องถิ่น อย่างไรก็ตาม เมื่อเข้าสู่ช่วงการเลือกตั้ง บทบาทของบุคคลเหล่านี้ก็ถูกจับตามองอย่างใกล้ชิด โดยเฉพาะประเด็นเรื่องความเป็นกลางทางการเมือง ตามกฎหมายและระเบียบที่เกี่ยวข้อง กำนันและผู้ใหญ่บ้านต้องวางตัวเป็นกลาง ไม่สามารถแสดงออกหรือกระทำการใดๆ ที่เป็นการให้คุณให้โทษแก่ผู้สมัครรับเลือกตั้งหรือพรรคการเมืองใดๆ ได้ ซึ่งรวมถึงการช่วยหาเสียงด้วย”
จากเอกสารราชการที่แนบมา ซึ่งออกโดยสำนักงานคณะกรรมการการเลือกตั้ง (กกต.) ได้ให้คำตอบข้อหารือเกี่ยวกับบทบาทของกำนันและผู้ใหญ่บ้านในการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร (สส.) อย่างชัดเจนว่า:
กำนันและผู้ใหญ่บ้านไม่สามารถช่วยหาเสียงเลือกตั้งได้
เหตุผลสำคัญคือ บุคคลเหล่านี้ต้องวางตัวเป็นกลางทางการเมือง เนื่องจากมีบทบาทเป็นเจ้าหน้าที่ของรัฐในระดับท้องถิ่น การให้การสนับสนุนผู้สมัครรับเลือกตั้งรายใดรายหนึ่งจึงอาจถูกมองว่าเป็นการใช้ตำแหน่งหน้าที่โดยมิชอบ และเป็นการกระทำที่ไม่เป็นกลาง
ข้อจำกัดและแนวปฏิบัติที่สำคัญ
- ความเป็นกลางทางการเมือง:
- กำนันและผู้ใหญ่บ้านต้องรักษาความเป็นกลางทางการเมืองอย่างเคร่งครัด
- ไม่สามารถใช้ตำแหน่งหน้าที่หรือทรัพยากรของรัฐเพื่อสนับสนุนหรือต่อต้านผู้สมัครหรือพรรคการเมืองใดๆ
- การเข้าร่วมกิจกรรมทางการเมืองส่วนตัวสามารถทำได้ แต่ต้องไม่แสดงออกในลักษณะที่ชี้นำหรือโน้มน้าวผู้อื่น
- การช่วยหาเสียง:
- การช่วยหาเสียงโดยตรงถือเป็นการกระทำที่ไม่ถูกต้อง
- การอำนวยความสะดวกในการจัดกิจกรรมหาเสียงในพื้นที่สามารถทำได้ แต่ต้องปฏิบัติต่อผู้สมัครและพรรคการเมืองทุกรายอย่างเท่าเทียมกัน
- การให้ข้อมูลแก่ประชาชน:
- สามารถให้ข้อมูลเกี่ยวกับกระบวนการเลือกตั้งแก่ประชาชนได้
- แต่ต้องระมัดระวังไม่ให้ข้อมูลในลักษณะที่ชี้นำหรือโน้มน้าวให้เลือกผู้สมัครหรือพรรคการเมืองใดๆ
ผลกระทบจากการฝ่าฝืน
การฝ่าฝืนกฎหมายและระเบียบที่เกี่ยวข้องกับการวางตัวเป็นกลางทางการเมือง อาจส่งผลให้กำนันและผู้ใหญ่บ้านได้รับบทลงโทษทางวินัย รวมถึงการถูกดำเนินคดีตามกฎหมายเลือกตั้ง
ข้อควรระวัง
- เส้นแบ่งระหว่างการปฏิบัติหน้าที่ตามปกติกับการกระทำที่เป็นการหาเสียงนั้นมีความละเอียดอ่อน
- กำนันและผู้ใหญ่บ้านควรศึกษาและทำความเข้าใจกฎหมายและระเบียบที่เกี่ยวข้องอย่างละเอียด
- หากมีข้อสงสัย ควรปรึกษาหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเพื่อขอคำแนะนำ
ดังนั้น กำนันและผู้ใหญ่บ้านควรตระหนักถึงบทบาทของตนในการรักษาความเป็นกลางทางการเมือง เพื่อให้การเลือกตั้งเป็นไปอย่างโปร่งใสและยุติธรรม
